Over mij
IJdelheid der ijdelheden! Alles is ijdelheid!
Prediker 1:1-2
Toen ik vijftien was leek het me de hoogste tijd om eens iets nuttigs te leren. Dus ging ik van school, monsterde aan op een oud stoomschip en trok de wijde wereld in. Dat ik me later zo intens en van harte met onderwijs heb bezig gehouden is dan ook waarschijnlijk te danken aan het feit dat ik er in mijn gevoelige jaren minimaal aan ben blootgesteld. Toegegeven: helemaal ‘schoolvrij’ ben ik niet gebleven. Maar de opleidingen die ik volgde waren wel steeds zo kort mogelijk, vrijwel altijd tijdens of naast het werk en steeds in directe relatie daarmee. Om als stuurman te kunnen varen heb je nu eenmaal een Hogere Zeevaart School nodig, om met straaljagers van onze luchtmacht rond te mogen raggen moet je daar eerst een vliegeropleiding voor doen en voor het werken in de informaticasector hadden ze zelfs in de jaren zeventig al allerlei opleidingstrajecten. Om les te mogen geven is een lerarenopleiding nodig en wil je her en der ook nog wat onderwijskundige wijsneuzigheden debiteren dan vindt men een doctoraal pedagogische wetenschappen wel gewenst. Na de jeugdberoepen varen en vliegen, heb ik mijn leven verder alleen nog maar aan onderwijs gewijd. En na een jaar of vijftien wilde ik dus eigenlijk wel eens weten hoe dat nou precies moest: lesgeven. Dus maar weer vijf jaar terug naar school. Dat hielp, ik had het natuurlijk kunnen weten, niets! Ik zat nu met nog meer vragen dan er voor. Na dertig jaar les geven en onderwijsontwikkeling: van VMBO tot gymnasium, van KMBO opleidingen voor jeugdige crimineeltjes en 4-jarig MBO, tot allerlei HBO-opleidingen, durf ik me wel te wagen aan deze krasse uitspraak over mijn metier. Het Nederlandse onderwijsbestel is een rigide en fantasieloos massaproductiesysteem waarin leerdoelen en -methoden tot stand komen op basis van gebrekkige analyses. Het richtingloos gemor daarover heeft geleid tot een vrijwel permanent proces van vernieuwingen. Een volgende innovatie vindt vaak alweer plaats voordat de mislukking van de vorige fatsoenlijk is geëvalueerd. Zo is ons onderwijs, zou Komrij zeggen, inmiddels onherstelbaar verbeterd.
'Sadder and wiser' ging ik met pensioen en verhuisde naar Frankrijk om daar, ver van alle drukte en rumoer, nog eens tien jaar rustig na te denken over mijn ervaringen. De problemen in het onderwijs, zo begon ik te begrijpen, staan niet op zich zelf. En de oplossing is dan ook amper te vinden in de pedagogiek en zeker niet in de onderwijskunde. Daarvoor moeten we ons verdiepen in de wijsbegeerte en de religie. En daarover zal het dan ook nogal eens gaan in de essays op deze website.
Laten we tenslotte eindigen met de vraag waarmee we hadden moeten beginnen. Waarom zo'n website?
Wat bezielt een mens om ongegeneerd zijn levensloop te etaleren en van zijn privé opvattingen te
getuigen. Is het alleen maar ijdelheid of hebben de essays op deze site ook nog een andere functie?
Ik geef er een paar...
Mijn vader was mijn held. Hij is te jong gestorven en ik had het ontzettend fijn gevonden als hij
op een of andere manier de gebeurtenissen uit zijn leven en de gedachten er over aan mij had
nagelaten. Ik doe het dan maar wel, voor mijn kinderen.
Verder helpt het mij enorm mijn ideetjes op te schrijven. In het essay 'Vlieginstructie' wordt
de onderwijskundige Bales opgevoerd die beweert dat de beste manier om iets te leren is, het aan
anderen vertellen. Veertig jaar les geven hebben me de waarde daarvan bewezen. Als ik iets echt
wilde kunnen ging ik er zo snel mogelijk les in geven. In vakken als Latijn of Geschiedenis is
dat misschien minder gewenst maar in de informatica was je er bijna toe gedwongen en vonden
collega's het soms zelfs wel fijn als je een nieuw onderwerp voor je rekening nam.
In het essay 'Drie boeken' bespreek ik de literatuur die een grote invloed op mijn bestaan
heeft gehad en waarin ik mijn levensloop herken. Bij het schrijven van die tekst moest ik
de werken nog weer eens doornemen en de inhoud voor mijzelf herformuleren. Het was een
intense manier van 'slow reading'. Zou ik vaker moeten doen.
Als je regelmatig je gedachten vastlegt en het geschrevene nu en dan weer eens terug leest,
kan je daarop van tijd tot tijd reflecteren. Het openbaar maken ervan lokt daarnaast, in het
beste geval, kritische reacties uit.Zodat je je inzichten, die vaak in eenzaamheid tot stand
komen, kunt slijpen aan de mening van anderen.