De bijbel is geschreven door allerlei mensen over een lange periode en onder zeer verschillende omstandigheden. Met als gevolg dat er tal van elkaar tegensprekende verhalen in voorkomen waardoor de teksten op verschillende manieren kunnen worden geïnterpreteerd. Geen probleem; tot op het moment dat de mensen die toch al vonden dat hun visie de enige juiste was, aan de macht kwamen. Dat gebeurde onder het bewind van Constantijn de Grote (ca.280-337) die zicht bekeerde tot te christendom, die leer tot Staatsgodsdienst verhief en bij het Concilie van Nicea (325) liet bepalen wat de enige juiste interpretatie van de Schrift was. En daarmee begon een lange periode dat andersdenkenden via marteling en moord (inquisitie en brandstapel) op orthodox christelijke wijze tot het juiste inzicht werden gebracht. Hoewel we tegenwoordig subtielere methoden hebben om 'fake news'te bestrijden is er in essentie nog maar weinig veranderd.

Ik zal hier gretig gebruik maken van de ambiguïteit waar de bijbelteksten ruimte voor laten om tot een persoonlijke exegese te komen die als richtsnoer voor mijn morele opvattingen en ethisch handelen dient. Dat zal dan gebeuren aan de hand van het kritisch lezen van een aantal boeken.
In 'Het wezen van het Christendom' beweert Ludwig Feuerbach (1804-1872) dat niet God de mens heeft geschapen maar de Mens god. Want, legt hij uit, de mens als het enige dier met een zelfbewustzijn, is gedoemd tot zelfreflectie en zoekt daarbij naar een voorbeeld waaraan hij zich kan spiegelen.
De Joodse radicaal humanist, filosoof en sociaal psycholoog Erich Fromm [1900-1980] geeft in zijn 'Gij zult zijn als goden' een prachtige uitleg aan het verhaal van Adams eten van de verboden vrucht. Hij ziet deze ongehoorzaamheid niet als de erfzonde maar als een dappere poging om via het kennis nemen van goed en kwaad, een eigen moreel besef ontwikkelen en zo waarlijk tot het evenbeeld van God te worden. (Genesis 1:26)
De dolle mens uit De vrolijke wetenschap van Nietzsche heeft ingezien dat God dood is. Sterker nog, wij hebben hem vermoord. Dus nu zijn wij, als radeloze wezen, gedoemd een eigen moraal te ontwikkelen. De schrijver ziet maar een oplossing, we moeten ons ontwikkelen tot übermensch, een individualist die zichzelf durft te ontketenen en op zichzelf steunt.
En dan keren we tenslotte weer terug naar Erich Fromm die in 1941 het boek ' De angst voor vrijheid ' schreef. Daarin onderzoekt hij de sociologische factoren voor deze vrees en hoe die leidt tot wat hij 'totalitaire vlucht uit vrijheid' noemt.