Transcedentalisme staat voor zelfverheffing. De beweging met deze naam ontstond rond 1840 in het Noord Oosten van de Verenigde Staten en was een reactie op de gedachteloze conformiteit van de samenleving. Het individu, vonden de aanhangers, zou diep in zich zelf op zoek zou moeten gaan naar dat wat voor hemzelf en het universum van waarde is. Centraal in het transcendentalisme is het geloof in de inherente goedheid van zowel de mens als de natuur. De maatschappij en haar instituten als kerk en staat corrumperen de onschuld van het individu. De mens is op zijn best wanneer hij zelfstandig en zelfvoorzienend leeft.
Henry David Thoreau en Ralph Waldo Emerson waren de twee meest prominente figuren uit deze beweging. De eerste kennen we van boeken als Walden en On the duty of civil disobediance. Emerson sprak op 15 juli 1938 zijn beroemde geworden graduation address op de Harvard Divinity School uit. Maar het meeste ben ik gecharmeerd van zijn essay Compensation in het boek Essays (1841). Dat is een kritiek op het idee dat het lijden in deze wereld pas gecompenseerd wordt in een hiernamaals. Hij gelooft in 'self-reliance', niet in een externe God die alles later rechtzet.